મિત્રો અધ્યાય 6 ધ્યાનયોગ સાર આજની પોસ્ટમાં આપવામાં આવેલ છે પણ તે પહેલા આપણે જણાવી દઈએ કે આપણ બ્લોગ પોસ્ટ પર પહેલાથી જ અધ્યાય 1 થી 5 વિષે વિસ્તૃતમાં માહિતી Bhagvad Geeta In Gujarati માં આપવામાં આવેલી છે જે તમે વાંચી શકો છો.
અધ્યાય 6 માં શ્રીકૃષ્ણ ધ્યાયયોગ બીજા અર્થ માં કહીએ તો ધ્યાન અને આત્મસંયમ ના માર્ગનું વર્ણન કરે છે. શ્રી કૃષ્ણ અર્જુનને સમજાવે છે કે સાચો સંન્યાસી અને યોગી એ જ છે જે નિષ્કામ ભાવથી કર્મ કરે છે અને પોતાના મનનું સંયમન કરે છે. તેઓ ધ્યાન દ્વારા પરમાત્માને પ્રાપ્ત કરવા માટે માર્ગદર્શન આપે છે.
ધ્યાનયોગ અર્થ
શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા નો છઠ્ઠો અધ્યાય, "ધ્યાયયોગ", યોગ સાધનાના ઊંડા સિદ્ધાંતોનું સ્વરૂપ છે. આ અધ્યાયમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ ધ્યાન (ધ્યાય), મનના સંયમ, અને પરમાત્માની પ્રાપ્તિ માટે યોગ માર્ગ કેવી રીતે અનુસરવો તે સમજાવે છે.
શ્રીકૃષ્ણ ધ્યાનયોગ નો અર્થ સ્પષ્ટ કરે છે કે યોગ માત્ર શારીરિક આસનો અથવા તપસ્યા નથી, પણ મન અને આત્માનું સંયમ છે. તેઓ કહે છે કે સાચો યોગી તે છે જે સમતાભાવથી પોતાના કર્તવ્યોનું નિષ્કામપણે પાલન કરે છે અને પરમાત્મામાં એકાગ્ર રહે છે.
અધ્યાય 6 ધ્યાનયોગ શ્લોક અનુવાદ
उद्धरेदात्मनाऽत्मानं नात्मानमवसादयेत् |
आत्मैव ह्यात्मनो बन्धुरात्मैव रिपुरात्मनः ॥
અનુવાદ માણસે પોતાના દ્વારા પોતાનું ઉદ્ધાર કરવું જોઈએ અને પોતાને ધબડાવવો જોઈએ નહીં. કારણ કે આત્મા પોતાનો મિત્ર પણ છે અને પોતાનો શત્રુ પણ છે.
बन्धुरात्मात्मनस्तस्य येनात्मैवात्मना जितः |
अनात्मनस्तु शत्रुत्वे वर्तेतात्मैव शत्रुवत् ॥
અનુવાદ જે વ્યક્તિએ પોતાના મનને જીત્યું છે, માટે તેનો આત્મા (મન) તેની મિત્રરૂપ છે. પરંતુ, જે પોતાના મન પર સંયમ નથી રાખતો, તેના માટે તેનું મન જ શત્રુ સમાન બની જાય છે.
શ્રીમદ ભાગવત ગીતા Srimad Bhagavad Gita Gujarati અધ્યાય 6 ધ્યાયયોગ
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અધ્યાય 6 માં ધ્યાયયોગ (ધ્યાન અને આત્મસંયમ) નું મહત્વ સમજાવે છે. તેઓ કહે છે કે સાચો યોગી એ છે જે પોતાની ઈન્દ્રિયોને નિયંત્રિત કરે, નિષ્કામ ભાવથી કર્મ કરે અને પોતાના મનને પરમાત્મામાં એકાગ્ર કરે. શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા નો છઠ્ઠો અધ્યાય, "ધ્યાયયોગ", યોગ સાધનાના ઊંડા સિદ્ધાંતોનું સ્વરૂપ છે. આ અધ્યાયમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ ધ્યાન (ધ્યાય), મનના સંયમ, અને પરમાત્માની પ્રાપ્તિ માટે યોગ માર્ગ કેવી રીતે અનુસરવો તે સમજાવે છે.
અધ્યાય 6 ધ્યાયયોગ ઉપદેશ:
સાચો સંન્યાસી અને યોગી કોણ?
- જે નિષ્કામ કર્મ કરે છે અને મન પર સંયમ રાખે છે, તે સાચો સંન્યાસી અને યોગી છે.
- માત્ર ત્યાગ કરવાથી કોઈ સંન્યાસી બનતો નથી.
મન અને આત્માનું ઉદ્ધાર:
- મન સંયમિત હોય, તો તે મિત્ર બને છે.
- જો મન અસંયમિત હોય, તો તે શત્રુ બની જાય છે.
- વ્યક્તિએ પોતાનું ઉદ્ધાર પોતે જ કરવું જોઈએ.
યોગ સાધનાની પદ્ધતિ:
- યોગી એકાંતમાં શાંતિથી બેસે, ચિત્ત એકાગ્ર રાખે અને પરમાત્મામાં ધ્યાન ધરે.
- સમતાભાવથી રહે, કારણ કે જીવનમાં સુખ-દુઃખ, માન-અપમાન સમાન છે.
શ્રેષ્ઠ યોગી કોણ?
- યોગી તપસ્વી, જ્ઞાનીઓ અને કર્મયોગીઓ કરતા શ્રેષ્ઠ છે.
- શ્રેષ્ઠ યોગી એ છે જે શ્રદ્ધા અને ભક્તિથી પરમાત્મામાં લીન રહે.
ધ્યાનયોગ અર્થ PDF ડાઉનલોડ
અહી નીચે આપેલ પીડીએફ ફાઇલ તમે ડાઉનલોડ કરી શકો છો તમારા ફોન માં ફાઇલ સેવ કરવા માટે નીચે ડાઉનલોડ કરે અને 25 સેકન્ડ વેટ કરો.
નિષ્કર્ષ
સાચો યોગી કોણ? જે નિષ્કામ ભાવથી કર્મ કરે છે અને પરમાત્મામાં એકાગ્ર રહે છે, સાચો યોગી છે. યોગી માત્ર તપસ્વી અથવા જ્ઞાનીઓ કરતાં શ્રેષ્ઠ છે, કારણ કે તે પરમાત્માની ભક્તિ અને આત્મસંયમ સાથે જીવિત રહે છે. જો મન નિયંત્રિત છે, તો તે શ્રેષ્ઠ મિત્ર છે, અને જો અસંયમિત છે, તો તે સૌથી મોટો શત્રુ બની જાય છે. મનોનિગ્રહ અને આત્મસંયમ દ્વારા જીવનમાં શાંતિ અને આધ્યાત્મિક પ્રગતિ પ્રાપ્ત કરી શકાય.
ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ અર્જુનને ધ્યાન યોગ વિષે જ્ઞાન આપ્યું જે આપણને શીખવે છે કે મન અને ઈન્દ્રિયોના સંયમ દ્વારા આત્મસુખ અને પરમાત્માની પ્રાપ્તિ શક્ય છે. સાચો યોગી તે નથી જે માત્ર ત્યાગ કરે, પરંતુ જે નિષ્કામ ભાવથી કર્મ કરે છે અને પરમાત્મામાં એકાગ્ર રહે છે. આ અધ્યાય સ્પષ્ટ કરે છે કે જો આપણે આપણા મનને સંયમિત કરી શકીએ, તો તે શ્રેષ્ઠ મિત્ર બની શકે છે.
