શ્રીમદ ભાગવત ગીતા Srimad Bhagavad Gita Gujarati અધ્યાય 4 જ્ઞાનકર્મસંન્યાસયોગ

શ્રી કૃષ્ણ ગીતા ઉપદેશ:– શ્રીમદ ભાગવત ગીતા વિશ્વ સાહિત્યનું એક અનોખું રત્ન છે. ભાગવત ગીતામાં જાતિ, વર્ગ, રંગ, સ્થળ, સમય, વ્યક્તિ વગેરેના આધારે કોઈપણ પ્રકારની સંકુચિતતા નથી. દરેક માટે, દરેક જગ્યાએ અને દરેક સમયે સમાન રીતે ઉપયોગી ગ્રંથ માનવામાં આવે છે.

શ્રી કૃષ્ણનો મહિમા અને તેમના અમૂલ્ય ઉપદેશોએ હંમેશા લોકોને પ્રેરણા આપી છે. ગીતાના ઉપદેશો હોય કે રાધા-કૃષ્ણની પ્રેમકથા, ભગવાન કૃષ્ણના શબ્દો દરેક હૃદયને સ્પર્શે છે.

મનુષ્ય જીવન જેમાં ક્યારેક સંઘર્ષના વાદળો ઘેરાઈ જાય છે તો ક્યારેક સફળતાનો પ્રકાશ ઝળકે છે. આવી સ્થિતિમાં માણસને યોગ્ય માર્ગદર્શન અને આધ્યાત્મિક શાંતિની જરૂર છે. દ્વાપર યુગમાં મહાભારતના યુદ્ધ પહેલા, ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ અર્જુનને ગીતાનો ઉપદેશ આપ્યો હતો. 

More Articles on this topic

ગીતાના ઉપદેશને સાંભળ્યા અને સમજ્યા પછી, અર્જુનના મનની બધી દુવિધાઓ દૂર થઈ ગઈ. આ પછી અર્જુન પોતાની ફરજ એટલે કે યુદ્ધ માટે તૈયાર થઈ ગયો. 

શ્રી કૃષ્ણએ ગીતામાં આવી ઘણી વાતો કહી છે, જેને અપનાવવામાં આવે તો આપણી બધી સમસ્યાઓ દૂર થઈ શકે છે અને જીવનમાં સુખ-શાંતિ મેળવી શકાય છે. અહીં આજની પોસ્ટમાં જાણો શ્રીમદ ભગવદ ગીતામાંથી કેટલીક ખાસ પ્રેરણાદાયી વાતો. 

ભગવદ ગીતા એ પવિત્ર હિન્દુ ધર્મનો એક મુખ્ય ગ્રંથ છે, જે મહાભારતના ભીષ્મ પરવમાં આવે છે. આ ઉપદેશ આર્યવર્તના મહાન યોદ્ધા અર્જુન અને ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના વચ્ચેના સંવાદ પર આધારિત છે. 

જ્યારે અર્જુન પોતાના પરિવારજનો સાથે યુદ્ધ કરવા માટે સંકોચતા હતા, ત્યારે શ્રી કૃષ્ણે તેને જીવન, કર્તવ્ય, ધર્મ અને ભક્તિ વિશે ઉપદેશ આપ્યો.

શ્રી કૃષ્ણનો ગીતા ઉપદેશ

શ્રીમદ ભાગવત ગીતા ઉપદેશએ પવિત્ર હિન્દુ ધર્મનો એક મુખ્ય ગ્રંથ છે, જે મહાભારતના ભીષ્મ પરવમાં આવે છે. આ ઉપદેશ આર્યવર્તના મહાન યોદ્ધા અર્જુન અને ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના વચ્ચેના સંવાદ પર આધારિત છે. જ્યારે અર્જુન વૃક્ષ અને અન્ય પોતાના પરિવારજનો સાથે યુદ્ધ કરવા માટે સંકોચતા હતા, ત્યારે શ્રી કૃષ્ણે તેને જીવન, કર્તવ્ય, ધર્મ અને ભક્તિ વિશે ઉપદેશ આપ્યો.

1. કર્મયોગ (Karma Yoga): 

કૃષ્ણે અર્જુને કહ્યું કે મનુષ્યએ પોતાનું કર્મ કરવું જોઈએ, પરંતુ પરિણામ વિશે ચિંતિત ન હોવું જોઈએ. જે વ્યક્તિ પોતાના કર્મોને એના ધર્મ પ્રમાણે કરવામાં રોકતો નથી, તે ભક્તિ અને જીવનમાં સફળ બની શકે છે.

2. ભક્તિયોગ (Bhakti Yoga): 

ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે અર્જુનને ભક્તિનો માર્ગ અપનાવવાનો ઉપદેશ આપ્યો. ભક્તિ દ્વારા આ વ્યક્તિ ભગવાન સાથે જોડાઈ શકે છે અને જીવનના સંઘર્ષોમાંથી મુક્તિ મેળવી શકે છે. ભગવાનનો ભરોસો રાખો, અને સંપૂર્ણ વિશ્વાસ સાથે તેમને સન્માન કરો.

3. જ્ઞાનયોગ (Jnana Yoga): 

શ્રી કૃષ્ણે જણાવ્યુ છે કે, તે વ્યક્તિ જે આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્તિ માટે પ્રયત્ન કરે છે, તે સ્વાધ્યાય, ધ્યાન અને સત્યનો પંથ અનુસરીને અંતે આધ્યાત્મિક મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.

4. અધ્યાત્મિક જીવન (Spiritual Life): 

ગીતા ઉપર દત્ત ઉપદેશ આપતી વખતે શ્રી કૃષ્ણે જણાવ્યું કે, માણસનો શ્રેષ્ઠ કાર્ય એ છે કે તે પોતાના આંતરિક દૃષ્ટિકોણમાં પૂર્ણતા પામે અને વિશ્વ સાથે સંયોજન સાધે.

5. પ્રકૃતિ અને પતિ (Nature and Purusha): 

ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે જણાવ્યું કે દરેક વસ્તુ બે મુખ્ય તત્વોથી બનેલી છે - પ્રકૃતિ (પ્રકૃતિક શક્તિ) અને પુરુષ (આત્મા). આ બન્ને તત્વો સદાને સદા ક્રમશઃ જાગ્રત અને નિશ્ચલ રહે છે.

6. મોહ અને સંકોચ (Desire and Attachment):

ગીતા ઉપદેશનો મહત્વપૂર્ણ ભાગ એ છે કે મનુષ્યએ પોતાના સંબંધો, ઈચ્છાઓ અને લાગણીઓમાંથી મુક્તિ મેળવવી જોઈએ. આવી મુક્તિ, વ્યક્તિત્વ અને આધ્યાત્મિક પ્રગતિમાં અનિવાર્ય છે.

ભગવદ ગીતા pdf ડાઉનલોડ 

"ભગવદ્ ગીતા" એ માત્ર ધર્મશાસ્ત્ર નહિ, પરંતુ જીવનની દશાની પદ્ધતિ અને જીવનના દરેક પળ માટે માર્ગદર્શન આપે છે. તે મનુષ્યના આધ્યાત્મિક વિકાસ માટે એક અગત્યનો ગ્રંથ માનવામાં આવે છે. ભગવદ્ ગીતા DOWNLOAD કરવા માટે નીચે જુઓ. 

7. અધ્યાત્મિક મૌન (Spiritual Silence): આત્મદર્શન, આધ્યાત્મિક અનુસરણ અને મૌન સાધનાથી, મનુષ્ય પોતાના આંતરિક સ્વરૂપને અનુભવી શકે છે, અને શ્રેષ્ઠ જીવનનો અંકુરણ કરી શકે છે.

8. દેવલોક અને મૂકતિ (Heaven and Liberation): ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે જણાવ્યું કે, જે મનુષ્ય મૃત્યુ પછી સત્વિક જીવન જીવતા કરે છે તે સત્ય લોકમાં પહોંચી શકે છે, જ્યાં તેને સંપૂર્ણ મુક્તિ મળી શકે છે.

9. આદિત્ય વિભાવ (Divine Vision): ભગવદ ગીતામાં શ્રી કૃષ્ણે અર્જુનને પોતાનું વૈશ્વિક સ્વરૂપ દર્શાવ્યું, જેના દ્વારા એણે સંપૂર્ણ બ્રહ્મમાં વિસર્જિત થયો.

10. દેહ અને આત્મા (Body and Soul): શ્રી કૃષ્ણે આ અભિપ્રાય આપ્યો કે દેહ પોષણ માટે છે, પરંતુ આત્માને જ્ઞાન અને ભક્તિથી સંપૂર્ણ પ્રગતિ કરવાની છે.

આ ઉપદેશ અનંત અને અનુકૂળ છે, જે મનુષ્યને જીવનનાં દરેક મૂલ્ય અને ઘટક સાથે જોડવાનું શીખવે છે. શ્રી કૃષ્ણના આ અભિપ્રાય એ જીવનમાં સત્ય, કર્તવ્ય, અને આત્મનિરીક્ષણનું માર્ગદર્શન છે, જે આત્મમુક્તિ તરફ દોરી જાય છે.

1 ભગવદ ગીતાના ઉપદેશોમાં ક્રોધનું વર્ણન

ગુસ્સાને આપણે સામાન્ય લાગણી ગણીએ છીએ પરંતુ આ સામાન્ય લાગણી વ્યક્તિની અંદર મૂંઝવણની સ્થિતિ પેદા કરે છે. ગુસ્સો આપણા મગજની વિચારવાની ક્ષમતાને બગાડે છે, પરિણામે આપણું મગજ સાચા અને ખોટા વચ્ચેનો તફાવત કરવાનું બંધ કરી દે છે.

• ક્રોધથી ભ્રમ ઉત્પન્ન થાય છે. મન ભ્રમથી ભ્રમિત થાય છે. મન ભ્રમિત થાય ત્યારે તર્કનો નાશ થાય છે. તર્કનો નાશ થાય ત્યારે વ્યક્તિ પડી જાય છે.
• મન તેમના માટે દુશ્મન જેવું કાર્ય કરે છે જેઓ તેને નિયંત્રિત નથી કરી શકતા.
• નરકના ત્રણ દરવાજા છે: વાસના, ક્રોધ અને લોભ.

તેથી, વ્યક્તિએ હંમેશા શાંત રહેવું જોઈએ અને ગુસ્સાની પરિસ્થિતિઓને ટાળવી જોઈએ. આપણને ઘણી વખત એવું લાગે છે જ્યારે ગુસ્સામાં આપણે કોઈને ખરાબ કહીએ છીએ અથવા એવો નિર્ણય લઈએ છીએ જેના પર આપણને પસ્તાવો થાય છે.

2 ભગવદ ગીતાના ઉપદેશોમાં આત્માનું વર્ણન

ભગવદ ગીતાના ઉપદેશમાં એક શ્લોક છે, ગીતાના એ શ્લોકમાં ભગવાન કૃષ્ણે માનવ શરીરની સરખામણી શરીર પર પહેરેલા વસ્ત્રો સાથે કરી છે. એવું કપડું જે દરેક જન્મમાં આત્મા બદલાય છે. એટલે કે માનવ શરીર, તે આત્માનું કામચલાઉ વસ્ત્ર છે, જે દરેક જન્મમાં બદલાય છે. આનો અર્થ એ છે કે આપણે વ્યક્તિને તેના આત્માથી ઓળખવી જોઈએ, તેના શરીર દ્વારા નહીં.

3 વ્યક્તિએ પરિણામોની ઇચ્છા છોડી દેવી જોઈએ અને કાર્ય પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. 

ગીતામાં શ્રી કૃષ્ણએ કહ્યું છે કે માણસે પરિણામની ઈચ્છા છોડીને પોતાના કામમાં ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. માણસ જે પણ કામ કરે છે, તે પ્રમાણે તેને પરિણામ મળે છે. તેથી વ્યક્તિએ સારા કાર્યો કરતા રહેવું જોઈએ.

4 સ્વ મૂલ્યાંકન

શ્રી કૃષ્ણના મતે, કોઈ પણ વ્યક્તિને પોતાના કરતાં વધુ સારી રીતે જાણી શકતું નથી, તેથી પોતાનું મૂલ્યાંકન કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. 

• મન અશાંત છે અને તેને કાબૂમાં રાખવું મુશ્કેલ છે, પરંતુ અભ્યાસ દ્વારા તેને કાબુમાં કરી શકાય છે.
• લોકો તમારા અપમાન વિશે હંમેશા વાત કરશે. સન્માનિત લોકો માટે અપમાન મૃત્યુ કરતાં પણ ખરાબ છે.
• જો વ્યક્તિ શ્રદ્ધા સાથે ઈચ્છાના વિષય પર સતત ચિંતન કરે તો તે જે બનવા માંગે છે તે બની શકે છે.

ગીતામાં કહેવાયું છે કે જે વ્યક્તિ પોતાના ગુણો અને ખામીઓને જાણે છે તે પોતાના વ્યક્તિત્વનું નિર્માણ કરીને દરેક કાર્યમાં સફળતા મેળવી શકે છે.

5 ભગવદ ગીતાના ઉપદેશોમાં સ્વાર્થનું વર્ણન

માણસનો સ્વાર્થ તેને અન્ય લોકોથી દૂર લઈ જાય છે અને નકારાત્મક પરિસ્થિતિઓ તરફ ધકેલે છે. પરિણામે વ્યક્તિ જીવનમાં એકલવાયા બની જાય છે. સ્વાર્થ એ અરીસામાં ફેલાયેલી ધૂળ જેવો છે, જેના કારણે વ્યક્તિ પોતાનું પ્રતિબિંબ જોઈ શકતો નથી.

જીવનમાં સુખ જોઈતું હોય તો સ્વાર્થ છોડીને ભગવાનની પૂજા કરો અને શ્રી કૃષ્ણ ચાલીસાનો રોજ પાઠ કરો. શ્રી કૃષ્ણના આશીર્વાદ હંમેશા તમારી સાથે રહેશે.

6 ભગવદ ગીતાના ઉપદેશોમાં શંકા નું વર્ણન

શંકા કે શક સૌથી મજબૂત સંબંધોને પણ ખોખલી કરી નાખે છે. કુતૂહલ હોવું સ્વાભાવિક છે, પરંતુ પરમ સત્યની શોધ કે શંકાની આદત વ્યક્તિના દુઃખનું કારણ બને છે. ઘણી વખત કોઈ વ્યક્તિ શંકામાં પણ પોતાના નજીકના લોકોને સારું કે ખરાબ બોલે છે અને તે પરસ્પર દુશ્મનાવટનું કારણ બની જાય છે. વાતની ઊંડાઈ જાણ્યા વિના આપણે ક્યારેય કોઈના પર શંકા ન કરવી જોઈએ.

શ્રી કૃષ્ણનો ગીતા ઉપદેશ ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે અર્જુનને દેશના યુદ્ધભૂમિ પર આપ્યો હતો. ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે ગીતા માં અનેક મહત્વપૂર્ણ સંદેશો આપ્યા છે. અહીં કેટલાક મુખ્ય તત્વો છે:

1. ધર્મનો પાળણ  ગીતા માં કૃષ્ણ અર્જુનને એમ કહે છે કે, દરેક વ્યક્તિએ પોતાના કર્મનું પાલન કરવું જોઈએ. તમે જે સ્થાન પર છો, ત્યાં તમારું ધર્મ અને દાયિત્વ છે, તેને ખરા નમ્રતા સાથે નિષ્ઠાવાન રીતે કરવાની જરૂર છે.

2. કર્મ યોગ: શ્રી કૃષ્ણે અર્જુનને સમજાવ્યું કે તમે તમારા કર્મોનું નિર્વાહ કરો, પરંતુ તેના પરિણામ માટે ચિંતિત ન થાઓ. કર્મોનો દ્રષ્ટિએ નિષ્ઠા રાખવી, પરંતુ પરિણામો પર લાગણીઓ અથવા આશા ન રાખવી, એ સાધના છે.

3. ભક્તિ યોગ: ભક્તિ યોગમાં, શ્રદ્ધા અને પ્રેમથી ભગવાનની આરાધના કરવી છે. શ્રી કૃષ્ણએ કહ્યું કે જ્યારે આપના હૃદયમાં ભક્તિ છે, ત્યારે ભગવાન આપને સાથ આપે છે.

4. જ્ઞાન યોગ: ગીતા માં શ્રી કૃષ્ણે જ્ઞાન અને સત્યની શોધ પર પણ ધ્યાન આપ્યું. આ યોગનો અર્થ છે પરમજ્ઞાન અને આધ્યાત્મિક તેજનો ઉપાધાન. આ રીતે વ્યક્તિ આત્માને ઓળખી શકે છે અને પરમાત્મામાં સમાધાન મેળવી શકે છે.

5. વિશ્વરૂપ દર્શન: ગીતા માં શ્રી કૃષ્ણે પોતાનો વિશ્વરૂપ દર્શાવતાં કહ્યું કે, પરમાત્મા સર્વવ્યાપી છે. તેમને આ પૃથ્વી પર કોઇ એક સ્વરૂપ નથી, પરંતુ તેઓ સર્વત્ર છે.

6. શરીર અને આત્મા: શ્રી કૃષ્ણે અર્જુનને સમજાવ્યું કે આ શરીર માત્ર એક તાત્કાલિક દ્રષ્ટિ છે, જે માત્ર એક સાધન છે. આત્મા શાશ્વત છે, તે અજન્મુખી છે અને મર્યાદાવાળી નથી.

Q 1 શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતામાં કેટલા શ્લોક છે?

મૂળ ભગવદ્ ગીતા સંસ્કૃતમાં રચાયેલી છે, જેમાં કુલ ૧૮ અધ્યાય અને ૭૦૦ શ્લોકો છે. પૂરી ગીતા, થોડા શ્લોકોના અપવાદ સિવાય, અનુષ્ટુપ છંદમાં છે.

Q 2 ભગવત ગીતા ના રચયિતા કોણ છે?

શ્રીમદ્દ ભગવત ગીતા એ એક જ્ઞાનનો ગ્રંથ છે અને વેદ વ્યાસ દ્વારા રચિત મહાભારતનો એક ભાગ છે. મહાભારતના યુદ્ધ્ સમયે શ્રીકૃષ્ણ દ્વારા અર્જુનને જે કહેવામાં આવ્યું હતું તે જ્ઞાન ગીતામાં શબ્દબદ્ધ્ કરવામાં આવ્યું છે.

Q 3 ભગવાને અર્જુનને ગીતાનો ઉપદેશ ક્યાં આપ્યો હતો?

ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે કુરુક્ષેત્રના જ્યોતિસર નામના સ્થળે અર્જુનને ગીતાનો ઉપદેશ આપ્યો હતો અને આ કુરુક્ષેત્રમાં કૌરવો-પાંડવો વચ્ચે મહાભારતનું યુદ્ધ ખેલાયું હતું.

આ ઉપદેશ ગીતા એક જીવન માર્ગદર્શક છે, જે આપણે આપણા કર્મો, જીવનના ઉદ્દેશો અને અંતિમ સત્યને સમજવા માટે મદદરૂપ થાય છે.