આધ્યાય 7માં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે આત્મજ્ઞાન, પરમાત્માનો અનુભવ, ભક્તિ અને વિજ્ઞાનના મહત્વ પર વિગતવાર દર્શાવ્યું છે. અહીં, શ્રદ્ધા, ભક્તિ અને પરમાત્માની વૈશ્વિક સત્તા વિશે સમજાવવામાં આવ્યું છે. અહીંનો મકસદ એ છે કે મનુષ્ય માત્ર જ્ઞાનને સમજવા અને તેના અનુભવના દ્વારા પરમાત્માને ઓળખી શકે છે.
યોગ એટલે શું?
"યોગ" એક સંસ્કૃત શબ્દ છે જેનો અર્થ છે "જોડવું" અથવા "સંબંધ સ્થાપિત કરવું". યોગ એ મન અને આત્માના એકતમયની પ્રક્રિયા છે. શ્રી કૃષ્ણ કહે છે કે યોગનો સાચો માર્ગ એ છે જ્યાં વ્યક્તિ પોતાના મનને નિયંત્રિત કરે અને ધ્યાને ઊંડાણ પામે. આ અધ્યાયમાં, તેમણે આકારાત્મક, વૈચારિક, અને આત્મિક યોગની વિધિઓ અને તેમના પ્રભાવ પર પ્રકાશ પાડી છે.
આધ્યાય 6 માં, શ્રી કૃષ્ણે કહ્યું છે કે યોગી એ છે જે મૌન, નિર્વિચાર, એકાગ્ર અને શાંત રહેતા પરમાત્માના ચિંતનમાં મગ્ન રહે છે. આ આત્મવિશ્લેષણ અને ધ્યાનના માધ્યમથી યોગી પરમાત્માને અનુભવે છે અને તેના આત્માને સર્વવ્યાપી બ્રહ્મ સાથે એકરૂપ કરી લે છે.
શ્રીમદ ભાગવત ગીતા Srimad Bhagavad Gita Gujarati અધ્યાય 7 જ્ઞાનવિજ્ઞાનયોગ
શ્રીમદ ભગવદ ગીતા વિશ્વની એક મહાન આદરણીય અને પ્રેરણાદાયી કાવ્ય કૃતિ છે. આ ગીતા વિશે આપણી પાળપણથી સાંભળતા આવ્યા છીએ અને તે જીવનની સાચી લાગણી, આધ્યાત્મિકતા અને ભગવાનના અમુલ્ય મંતવ્યોનો શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે.
અધ્યાય 6, જેને ધ્યાયયોગ કે ધ્યાન યોગ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, એ ગીતાના એક મહત્વપૂર્ણ અધ્યાય છે, જે મન, ચિત્ત અને આત્માને કાબૂમાં રાખીને ભગવાન તરફ ધ્યાને કેમ થવું જોઈએ એ અંગે માર્ગદર્શન આપે છે. અધ્યાય 6 માં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ, આરુંત, ધ્યાને અને યોગ વિશે વિશેષ સમજાવ છે.
અહીં, ભગવાન જણાવે છે કે આધ્યાત્મિક જીવન માટે સંપ્રેક્ષણા, ધ્યાન અને આત્મવિશ્લેષણ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. મનોવિજ્ઞાનના સાધક આ માર્ગ દ્વારા પોતાની આધ્યાત્મિક યાત્રાની ઊંડાઇને પ્રાપ્ત કરે છે.
આધ્યાય 6 ના શ્લોક 5માં શ્રી કૃષ્ણ કહે છે, "વિશ્વની કટોકટીમાંથી નાની ઘરની જેમ શ્રેષ્ઠ એ છે જ્યાં મનને સર્વેન્દ્રિયોથી વિમુક્ત રાખીને સત્સંગ માટે દીકરો તે છે." આ આઘ્યાયમાં, ભગવાન શ્રેષ્ઠ યોગીની વ્યાખ્યા આપે છે જેમણે મન અને ઇન્દ્રિયોને સંપૂર્ણ નિયંત્રણમાં રાખી છે. જીવનમાં શાંતિ અને સંતોષ મેળવવા માટે મનનું સશક્ત નિયંત્રણ ખૂબ જરૂરી છે.
શ્રીમદ ભાગવત ગીતા Srimad Bhagavad Gita Gujarati અધ્યાય 7 જ્ઞાનવિજ્ઞાનયોગ શ્લોક
શ્રીમદ ભગવદ ગીતા એ જીવનની યાત્રાને વધુ અર્થપૂર્ણ અને આધ્યાત્મિક બનાવતી અદભુત ગ્રંથ છે. આ ગ્રંથમાં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે આર્યુક્ષમ અને ધ્યાયયોગના અભ્યાસ વિશે શિક્ષણ આપ્યું છે. અધ્યાય 6, જેને ધ્યાયયોગ (Meditation Yoga) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તેમાં ધ્યાન અને મનોવિશ્લેષણ દ્વારા આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાની રીત દર્શાવાઈ છે. આ અધ્યાયમાં શ્રી કૃષ્ણએ યોગના પ્રાથમિક ધ્યેય, સાધના અને મનના નિયમન પર ભાર મૂકી છે.
"ઉદ્ધરેત આત્મનાત્માનમ્ના આત્માનમર્વહેત્
આત્મૈવ હ્યાત્મનોધાતિ શ્રેષ્ઠ આધ્યાત્મિક યોગ"
અર્થ શ્રેષ્ઠ યોગી એ છે, જે પોતાની આત્માની કાળજી રાખે છે અને પોતાને આત્મજ્ઞાન તરફ મથામણ કરે છે. યોગી પોતાના સ્વભાવને ઊંચા મંચે લઈ જવાનું સરળ બનાવે છે.
"યોગી સર્વ પરમ વિશ્વમાં આત્મવિશ્વ સાથે એકરૂપ છે.
તે યોગી, પરમાત્મામાં પ્રગટ અને જ્ઞાનમાં સ્થાપિત થાય છે."
અર્થ યોગી પરમાત્મા સાથે એકરૂપ હોય છે અને વિશ્વના દરેક કોણમાં તે પરમાત્માને અનુભવતા છે. તે અખંડિત ભક્તિ અને પાવન યોગ દ્વારા સર્વવ્યાપી એકતા અનુભવે છે.
જ્ઞાનવિજ્ઞાનયોગ PDF ડાઉનલોડ
ધ્યાયયોગ એ યોગનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે, જ્યાં મન અને આત્માને પરમાત્મા તરફ સંકોચવાની, તેમજ તેમની દૃષ્ટિ અને સમજણ માટે પુરૂષાર્થ અને શ્રદ્ધા સાથે માર્ગદર્શન મળે છે. શ્રી કૃષ્ણના ઉપદેશ મુજબ, યોગીનું ગૌરવ એ છે કે તે પોતાના મન અને ચિત્તને ભગવાનમાં મગ્ન કરી આપે છે. તે પોતાના આંતરિક સ્વરૂપને ઓળખી પરમાત્માને પામે છે. આ અધ્યાય ની પીડીએફ ડાઉનલોડ કરવા માટે નીચે આપેલ લિન્ક તપાસો.
શ્રીમદ ભાગવત ગીતા અધ્યાય 7 જ્ઞાનવિજ્ઞાનયોગ નિષ્કર્ષ
શ્રીમદ ભગવદ ગીતા ના અધ્યાય 6, જેને ધ્યાયયોગ (Meditation Yoga) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, એ યોગના ચિંતન, ધ્યાન અને આત્મવિશ્લેષણનો માર્ગ દર્શાવે છે. આ અધ્યાયમાં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે મન અને ઇન્દ્રિયોને નિયંત્રિત કરીને પરમાત્માને ઓળખવા અને શાંતિ અને સંતુલન મેળવવા માટે માર્ગદર્શક ઉપદેશ આપ્યા છે.
આધ્યાય 6 ના ઉપદેશથી, આપણે સમજવું જોઈએ કે યોગ એ માત્ર સાધન નહિ પરંતુ એ એક જીવન જીવવાની રીત છે. જ્યારે મન અને ઇન્દ્રિયોને કાબૂમાં રાખીને, જ્યારે તે ભગવાન પર કેન્દ્રિત થાય છે, ત્યારે અંતે આપણે પોતાના આધ્યાત્મિક લક્ષ્ય તરફ આગળ વધતા જઈએ છીએ.
